Gniazdo szerszeni w domu. Jak się pozbyć? Radzimy

Gniazdo szerszeni w domu lub ogrodzie to poważny problem, którego nie można bagatelizować. Te owady, choć pożyteczne dla ekosystemu, w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka stają się zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia – zwłaszcza dla osób uczulonych na ich jad. Szerszenie budują swoje gniazda w trudno dostępnych miejscach: na strychach, w ścianach budynków, pod dachami czy w dziuplach drzew. Warto wiedzieć, jak je rozpoznać, jakie ryzyko się z nimi wiąże oraz co zrobić, gdy odkryjesz je w swoim otoczeniu. W tym artykule podpowiemy, jak bezpiecznie postępować i kiedy najlepiej skorzystać z pomocy specjalistów.

Czym jest gniazdo szerszeni?

Gniazdo szerszeni to miejsce życia i rozwoju całej kolonii owadów. Pełni funkcję ochronną i pozwala na bezpieczne rozmnażanie oraz wychowywanie młodych. Aby lepiej zrozumieć, dlaczego pojawienie się gniazda w domu czy ogrodzie stanowi problem, warto przyjrzeć się bliżej samym szerszeniom i ich zwyczajom.

Charakterystyka szerszeni

Szerszenie to największe owady z rodziny osowatych występujące w Polsce. Mogą osiągać nawet do 3,5 cm długości. Choć są mniej agresywne niż popularne osy, w sytuacji zagrożenia swojego gniazda reagują zdecydowanie i potrafią boleśnie żądlić wielokrotnie. Ich jad jest silniejszy niż jad pszczół czy os, dlatego kontakt z nimi bywa niebezpieczny, zwłaszcza dla osób uczulonych.

Jak wygląda gniazdo szerszeni?

Gniazdo szerszeni budowane jest z masy papierowej, którą owady tworzą, przeżuwając włókna drewna i łącząc je ze śliną. Ma charakterystyczny, kulisty lub owalny kształt, a jego powierzchnia przypomina szarobrązowy papier. Wewnątrz znajduje się system komórek i korytarzy, w których samica składa jaja, a robotnice wychowują larwy.

Gdzie najczęściej można je spotkać?

Szerszenie wybierają miejsca osłonięte, zaciszne i trudno dostępne dla człowieka. W naturalnym środowisku budują gniazda w dziuplach drzew, na strychach, pod dachami, w szopach, a nawet w ziemi. W pobliżu domów chętnie wykorzystują szczeliny w elewacji, przestrzenie pod dachem czy rzadko używane budynki gospodarcze.

Czy gniazdo szerszeni jest niebezpieczne?

Obecność gniazda szerszeni w domu lub jego otoczeniu nie powinna być lekceważona. Choć owady te nie atakują bez powodu, w sytuacji zagrożenia stają się wyjątkowo agresywne. Warto wiedzieć, jakie ryzyko wiąże się z bliskim kontaktem z szerszeniami i dlaczego należy zachować szczególną ostrożność.

Zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka

Ukąszenie szerszenia jest bolesne, a ze względu na większą dawkę jadu niż w przypadku os czy pszczół – także bardziej niebezpieczne. W przypadku osób zdrowych zwykle kończy się na silnym bólu, obrzęku i zaczerwienieniu. Jednak kilkukrotne użądlenia mogą prowadzić do poważnych problemów, takich jak gorączka, osłabienie, a nawet zaburzenia pracy serca.

Alergie i reakcje uczuleniowe

Największe zagrożenie szerszenie stanowią dla osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych. Nawet jedno użądlenie może wówczas wywołać groźną reakcję anafilaktyczną objawiającą się dusznościami, spadkiem ciśnienia i utratą przytomności. Brak szybkiej pomocy medycznej w takich przypadkach może być śmiertelny.

Zachowanie szerszeni w obronie gniazda

Szerszenie zazwyczaj ignorują człowieka, dopóki nie poczują zagrożenia dla swojego gniazda. Wtedy atakują w grupie, kierując się feromonami alarmowymi wydzielanymi przez zaatakowanego osobnika. Oznacza to, że naruszenie gniazda – nawet przypadkowe – może skutkować gwałtowną i masową reakcją całej kolonii.

Jak rozpoznać obecność gniazda w domu lub ogrodzie?

Zlokalizowanie gniazda szerszeni bywa trudne, ponieważ owady te chętnie wybierają miejsca trudno dostępne dla człowieka. Jednak znajomość charakterystycznych oznak oraz typowych lokalizacji pozwala szybciej zareagować i uniknąć niebezpiecznych sytuacji.

Oznaki wskazujące na bliskość szerszeni

Najczęstsze symptomy, które mogą świadczyć o obecności gniazda to:

• częste obserwacje owadów – jeśli w określonym miejscu krąży kilka szerszeni dziennie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że gniazdo znajduje się w pobliżu;
• stała trasa lotu – szerszenie często latają tym samym korytarzem powietrznym, np. od ogrodu do poddasza lub szczeliny w ścianie;
• dźwięki – w większych gniazdach, szczególnie na poddaszach, można usłyszeć charakterystyczne brzęczenie przypominające odgłos szelestu papieru;
• ślady budulca – owady zeskrobują drewno z płotów, mebli ogrodowych czy belek, zostawiając ślady w postaci drobnych zadrapań i wiórków.

Typowe miejsca budowy gniazd

Szerszenie wybierają lokalizacje, które zapewniają im ochronę przed deszczem, wiatrem i niepożądanymi intruzami. W praktyce oznacza to, że ich gniazda można znaleźć w:

• budynkach mieszkalnych – pod dachówkami, w elewacji, za okiennicami, w rzadko używanych pomieszczeniach;
• budynkach gospodarczych – szopach, stodołach, altanach, garażach, gdzie panuje spokój;
• otoczeniu ogrodu – w dziuplach drzew, gęstych żywopłotach, czasem nawet w ziemi (np. w opuszczonych norach zwierząt).

Warto regularnie kontrolować te miejsca, szczególnie późną wiosną i latem, gdy szerszenie rozpoczynają intensywną budowę gniazd.

Różnice między gniazdem szerszeni a os

Rozróżnienie gniazd szerszeni i os jest kluczowe, ponieważ postępowanie z nimi może się różnić. Najważniejsze różnice obejmują poniższe elementy.

• Wielkość – gniazda szerszeni są większe, bardziej masywne i przypominają papierową kulę o średnicy nawet 50 cm. Gniazda os są zazwyczaj mniejsze i lżejsze.
• Struktura – gniazda szerszeni mają charakterystyczną, warstwową powierzchnię o szarobrązowym kolorze, podczas gdy gniazda os częściej są jasnoszare i cieńsze.
• Miejsce ulokowania – szerszenie preferują kryjówki osłonięte i ukryte, osy natomiast częściej budują gniazda w widocznych miejscach, np. pod gałęziami drzew, na balkonach czy w altankach.
• Aktywność owadów – szerszenie latają głównie w godzinach popołudniowych i wieczornych, podczas gdy osy są bardziej aktywne w ciągu dnia.

Dlaczego rozpoznanie jest ważne?

Świadomość, z jakim gniazdem masz do czynienia, ułatwi Ci podjęcie decyzji, jak reagować. Gniazdo os często można usunąć samodzielnie. Natomiast pojawienie się gniazda szerszeni niemal zawsze wymaga interwencji fachowców. Rozpoznanie na wczesnym etapie daje również większe szanse na uniknięcie niebezpiecznych spotkań z całą kolonią.

Co zrobić, gdy znajdziesz gniazdo szerszeni?

Odnalezienie gniazda szerszeni w domu lub jego otoczeniu może budzić niepokój, ale najważniejsze w takiej sytuacji jest zachowanie spokoju i podjęcie właściwych kroków. Niewłaściwe działanie, np. próba samodzielnego zniszczenia gniazda, może skończyć się poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Pierwsze kroki – czego nie robić

• Nie zbliżaj się do gniazda – nawet kilkumetrowa odległość może zostać uznana przez szerszenie za zagrożenie.
• Nie potrząsaj ani nie uderzaj w konstrukcję – owady natychmiast zareagują obronnie.
• Nie używaj domowych środków takich jak woda, ogień czy aerozole przeciw owadom – mogą one tylko rozdrażnić szerszenie i sprowokować atak całej kolonii.
• Nie pozwalaj dzieciom i zwierzętom zbliżać się w pobliże gniazda.

Dlaczego nie warto działać samemu

Szerszenie to owady nieprzewidywalne, a ich atak grupowy jest wyjątkowo groźny. Samodzielne próby usuwania gniazda są obarczone dużym ryzykiem, zwłaszcza jeśli znajduje się ono w trudno dostępnym miejscu, np. na wysokości czy wewnątrz ściany budynku. Brak profesjonalnego sprzętu ochronnego i wiedzy na temat zachowania szerszeni może zakończyć się poważnymi obrażeniami.

Kiedy należy wezwać fachową pomoc

• Jeśli gniazdo znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie ludzi – na strychu, balkonie, w garażu, altanie czy w ogrodzie, gdzie często przebywają domownicy.
• Gdy owady stanowią zagrożenie dla osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych.
• W przypadku dużych gniazd lub kilku kolonii w jednym miejscu.
• Jeśli gniazdo zagraża bezpieczeństwu budynku – np. jest wmurowane w elewację lub komin.

W takiej sytuacji najlepiej skontaktować się z lokalną firmą dezynsekcyjną lub – w niektórych przypadkach – ze strażą pożarną. Specjaliści dysponują odpowiednim sprzętem, odzieżą ochronną i środkami chemicznymi, które umożliwiają skuteczne i bezpieczne usunięcie gniazda.

Jak bezpiecznie usunąć gniazdo szerszeni?

Usunięcie gniazda szerszeni wymaga nie tylko odwagi, ale przede wszystkim odpowiednich narzędzi i wiedzy. Samodzielne próby likwidacji mogą skończyć się poważnymi obrażeniami, dlatego zawsze zaleca się korzystanie z pomocy profesjonalistów. Fachowcy nie tylko eliminują zagrożenie, ale też dbają o to, by owady nie wróciły w to samo miejsce.

Profesjonalne metody usuwania

Stosowane techniki są dobrane do lokalizacji i wielkości gniazda. Dzięki temu działania są szybkie, skuteczne i przede wszystkim bezpieczne zarówno dla ludzi, jak i dla otoczenia.

Środki chemiczne i ich zastosowanie

Najczęściej wykorzystuje się preparaty owadobójcze w formie proszku lub piany, które wnikają głęboko w strukturę gniazda. Aplikacja odbywa się przy użyciu specjalnych lanc lub aplikatorów pod ciśnieniem. Preparat działa natychmiast, unieszkodliwiając owady już po kilku minutach. Profesjonaliści wykonują zabieg wieczorem lub nocą, gdy większość szerszeni przebywa wewnątrz, co gwarantuje wysoką skuteczność.

Usuwanie gniazd na wysokościach

Wiele gniazd powstaje w trudno dostępnych miejscach – na elewacjach, pod dachami, w koronach drzew. W takich przypadkach stosuje się podnośniki koszowe i zabezpieczenia linowe. Przed rozpoczęciem akcji teren wokół jest odgradzany, a mieszkańcy proszeni są o pozostanie w domu. To pozwala zminimalizować ryzyko kontaktu z rozwścieczonymi owadami.

Neutralizacja dużych kolonii

Jeśli gniazdo jest wyjątkowo duże lub owady zdążyły rozwinąć kolonię liczącą kilkaset osobników, często konieczne bywa kilkukrotne powtarzanie zabiegu. Czasami łączy się metody chemiczne i mechaniczne. Wtedy po unieszkodliwieniu owadów gniazdo jest usuwane ręcznie, a miejsce jego osadzenia spryskuje się dodatkowo środkami odstraszającymi. W niektórych przypadkach stosuje się specjalne pułapki, aby wyłapać owady, które mogły przetrwać poza gniazdem.

Kto może pomóc?

Wybór odpowiedniej instytucji zależy od stopnia zagrożenia i lokalnych przepisów. Zarówno straż pożarna, jak i prywatne firmy dysponują odpowiednimi kompetencjami – różni je jednak zakres działań i sposób finansowania.

Straż pożarna

Strażacy reagują głównie w sytuacjach, gdy gniazdo stanowi bezpośrednie zagrożenie dla ludzi, np. w szkołach, przedszkolach, szpitalach, blokach mieszkalnych czy urzędach. W takich przypadkach interwencja jest traktowana jako ochrona zdrowia i życia mieszkańców. W domach prywatnych sytuacja wygląda różnie – w niektórych gminach straż pożarna usuwa gniazda bezpłatnie, w innych może skierować mieszkańców do firmy zewnętrznej lub pobrać opłatę.

Firmy deratyzacyjne i dezynsekcyjne

Prywatne firmy specjalizują się w zwalczaniu szkodników i owadów. Ich przewagą jest szybka dostępność, szeroki wachlarz metod oraz możliwość kompleksowej obsługi – od usunięcia gniazda po zabezpieczenie miejsca i porady, jak unikać podobnych sytuacji w przyszłości. Dodatkowo fachowcy dysponują pełnym wyposażeniem ochronnym. To pozwala na bezpieczne przeprowadzenie interwencji nawet w skomplikowanych warunkach (np. w kominach czy ścianach budynków).

Jak przygotować się do wizyty fachowców?

Odpowiednie przygotowanie domu i otoczenia ułatwia specjalistom szybkie i bezpieczne przeprowadzenie interwencji.

• Zabezpiecz domowników i zwierzęta – na czas akcji najlepiej, aby wszyscy przebywali w bezpiecznym miejscu, z dala od gniazda.
• Udostępnij teren – usuń przeszkody (np. samochód pod gniazdem, meble ogrodowe stojące obok), aby ułatwić dostęp do miejsca interwencji.
• Poinformuj o lokalizacji gniazda – pokaż fachowcom dokładne miejsce i wskaż, od kiedy obserwujesz owady.
• Zachowaj spokój – nie próbuj samodzielnie działać przed przyjazdem specjalistów, aby nie sprowokować szerszeni.

Dzięki tym krokom cała procedura przebiegnie szybciej, bezpieczniej i skuteczniej.

Ile kosztuje usunięcie gniazda szerszeni?

Cena usunięcia gniazda szerszeni nie jest stała. Zależy od wielu czynników takich jak: lokalizacja gniazda, jego wielkość, poziom trudności dostępu oraz region. Koszty mogą różnić się także w zależności od tego, czy zgłosisz problem do straży pożarnej, czy skorzystasz z usług prywatnej firmy dezynsekcyjnej.

Cena w zależności od lokalizacji gniazda

• Łatwo dostępne miejsca – jeśli gniazdo znajduje się np. w altanie, garażu, na niskim drzewie czy w szopie, cena zwykle mieści się w przedziale 200–400 zł.
• Trudno dostępne lokalizacje – gniazda ulokowane w szczelinach ścian, pod dachówką, w kominach czy wysoko na elewacji wymagają dodatkowego sprzętu (podnośniki, specjalne zabezpieczenia). Koszt takiej interwencji to zazwyczaj 500–800 zł.
• Kolonie o dużej liczebności – w przypadku rozbudowanych gniazd liczących setki osobników, cena jest ustalana indywidualnie. Może wynieść nawet 1000 zł i więcej, zwłaszcza gdy potrzebne są kilkukrotne opryski lub łączenie metod chemicznych i mechanicznych.

Koszt usług profesjonalnych firm

Firmy deratyzacyjne i dezynsekcyjne ustalają cennik na podstawie stopnia trudności. Najczęściej cena obejmuje:

• wizytę i rozpoznanie problemu,
• bezpieczne usunięcie gniazda,
• zabezpieczenie miejsca preparatami odstraszającymi,
• podstawowe doradztwo dla właścicieli posesji.

W niektórych firmach pierwsza konsultacja (oględziny) jest bezpłatna, a opłatę pobiera się dopiero za interwencję. Warto wcześniej zapytać o szczegóły – niektóre firmy doliczają dodatkowe koszty za dojazd w odległe miejsca.

Czy straż pożarna usuwa gniazda bezpłatnie?

Sytuacja wygląda różnie w zależności od regionu.

• W niektórych gminach straż pożarna interweniuje bezpłatnie, zwłaszcza gdy gniazdo stanowi zagrożenie w miejscach publicznych (szkoły, przedszkola, urzędy).
• Na terenach prywatnych zdarza się, że strażacy odmawiają interwencji lub pobierają niewielką opłatę.
• W sytuacjach nagłych (np. zagrożenie dla osób uczulonych) straż pożarna zazwyczaj podejmuje działania niezależnie od lokalnych zasad finansowania.

Co wpływa na ostateczną cenę?

• Lokalizacja gniazda (łatwy dostęp vs. wysokość, wnętrze ściany).
• Wielkość kolonii (im więcej owadów, tym bardziej skomplikowana procedura).
• Rodzaj interwencji (jednorazowy oprysk vs. kilka zabiegów).
• Region kraju (ceny w dużych miastach są zazwyczaj wyższe niż we wsiach).
• Dodatkowe usługi (np. zabezpieczenie miejsca, zastosowanie środków odstraszających).

Jak zapobiegać powstawaniu gniazd w domu i ogrodzie?

Choć całkowite wyeliminowanie ryzyka pojawienia się szerszeni nie jest możliwe, istnieje wiele praktycznych sposobów, aby znacznie ograniczyć szanse na to, że owady wybiorą nasz dom lub ogród na miejsce budowy gniazda. Działania profilaktyczne są szczególnie istotne wiosną i na początku lata, gdy szerszenie szukają bezpiecznych lokalizacji do rozpoczęcia kolonii.

Zabezpieczenie otworów i szczelin

Jednym z podstawowych sposobów zapobiegania pojawianiu się gniazd szerszeni jest dokładne zabezpieczenie budynku. Warto regularnie sprawdzać elewację, dach czy podbitkę i usuwać wszelkie szczeliny. To właśnie w takich miejscach owady najczęściej rozpoczynają budowę swoich kolonii. Uszczelnienie tych przestrzeni skutecznie ogranicza im możliwość dostania się do środka.

Dobrą praktyką jest również montaż siatek ochronnych w otworach wentylacyjnych oraz kominach. To proste rozwiązanie pozwala zachować prawidłową cyrkulację powietrza, a jednocześnie uniemożliwia owadom dostęp do wnętrza domu.

Nie można także zapominać o bieżących naprawach. Nawet drobne pęknięcia w murze, ubytki w deskach czy nieszczelności konstrukcji mogą stać się dogodnym miejscem dla szerszeni. Szybkie uzupełnianie takich uszkodzeń nie tylko poprawia estetykę budynku, ale przede wszystkim skutecznie eliminuje potencjalne schronienia dla owadów.

Regularne kontrole budynku i posesji

Wiosną i latem warto poświęcić chwilę na systematyczne kontrole miejsc, w których szerszenie najczęściej zakładają gniazda. Strych, garaż, altana czy inne rzadko odwiedzane pomieszczenia gospodarcze to lokalizacje, które zapewniają owadom spokój i osłonę. Dlatego są szczególnie narażone na zasiedlenie. Regularne sprawdzanie takich przestrzeni pozwala szybko wychwycić pierwsze oznaki budowy gniazda.

Nie mniej ważne jest obserwowanie samej aktywności owadów w otoczeniu domu. Szerszenie mają zwyczaj powtarzać swoje trasy lotu – jeśli więc zauważysz, że regularnie krążą i wracają w to samo miejsce, może to być sygnał, że rozpoczęły tam budowę. Często takie zachowanie da się zaobserwować jeszcze zanim konstrukcja gniazda stanie się widoczna gołym okiem.

Kluczowa jest szybka reakcja. Niewielkie gniazdo jest zdecydowanie łatwiejsze i bezpieczniejsze do usunięcia niż duża kolonia licząca kilkaset owadów. Wczesne wykrycie pozwala uniknąć poważnego zagrożenia, a także zmniejsza koszty interwencji specjalistów. Dzięki temu możesz skutecznie zadbać o bezpieczeństwo domowników i zapobiec sytuacji, w której obecność szerszeni stanie się realnym problemem.

Rośliny i środki odstraszające szerszenie

• Naturalne odstraszacze – szerszenie nie przepadają za zapachem niektórych roślin, np. mięty, eukaliptusa, pelargonii czy lawendy. Sadzenie ich w pobliżu domu i tarasu może zmniejszyć ryzyko osiedlenia się owadów.
• Gotowe preparaty – dostępne są środki w sprayu i granulaty, które tworzą barierę zapachową odstraszającą owady od określonych miejsc.
• Pułapki na szerszenie – można stosować je profilaktycznie w ogrodzie, szczególnie w pobliżu altan czy tarasów. Trzeba jednak pamiętać, że nie zastąpią one pełnego zabezpieczenia budynku.

Podsumowanie

Obecność gniazda szerszeni w domu lub jego otoczeniu zawsze wymaga uwagi i rozważnego podejścia. Wczesna reakcja, zachowanie zasad bezpieczeństwa i wezwanie fachowej pomocy to klucz do uniknięcia poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia.

Dlaczego warto działać szybko?

Im wcześniej zareagujesz na obecność szerszeni, tym łatwiej i taniej będzie można je usunąć. Małe gniazda są prostsze do zlikwidowania, a ryzyko masowego ataku znacznie mniejsze. Zwlekanie z interwencją sprzyja rozwojowi kolonii i zwiększa zagrożenie.

Najważniejsze zasady bezpieczeństwa

• Nie próbuj samodzielnie usuwać gniazda – ryzyko użądleń jest zbyt duże.
• Unikaj gwałtownych ruchów i nie drażnij owadów w pobliżu gniazda.
• Zabezpiecz dzieci i zwierzęta, aby nie zbliżały się do miejsca bytowania szerszeni.
• Nigdy nie używaj ognia ani domowych środków chemicznych.
• W razie użądlenia osoby uczulonej natychmiast wezwij pomoc medyczną.

Kiedy zgłosić się po pomoc?

Po wsparcie specjalistów należy sięgnąć zawsze, gdy gniazdo znajduje się blisko ludzi – w domu, ogrodzie czy budynku gospodarczym. Interwencja jest obowiązkowa również wtedy, gdy w otoczeniu przebywają osoby uczulone na jad, gniazdo jest duże albo trudno dostępne. Tylko fachowcy dysponują odpowiednimi środkami i doświadczeniem, by bezpiecznie rozwiązać problem.

Najczęściej zadawane pytania o gniazdo szerszeni (FAQ)

Na temat szerszeni krąży wiele mitów. Poniżej czekają na Ciebie odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania.

Jak długo szerszenie żyją i kiedy ich gniazda przestają być aktywne?

Pojedyncze robotnice żyją zazwyczaj od kilku tygodni do maksymalnie 3 miesięcy. Cała kolonia funkcjonuje od wiosny do późnej jesieni – pierwsze przymrozki powodują obumarcie gniazda. Zimę przeżywają jedynie zapłodnione samice (królowe), które wiosną zakładają nowe kolonie.

Czy szerszenie wracają do tego samego miejsca w kolejnym roku?

Zazwyczaj nie. Gniazda z poprzedniego sezonu nie są ponownie zasiedlane. Jednak jeśli miejsce jest sprzyjające (np. strych, altana, dziupla), nowa królowa może zbudować gniazdo w pobliżu starego.

O której porze dnia szerszenie są najbardziej aktywne?

Największą aktywność wykazują w godzinach popołudniowych i wieczornych, gdy wracają do gniazda. W nocy są znacznie spokojniejsze i mniej ruchliwe, dlatego to wtedy specjaliści najczęściej przeprowadzają interwencje.

Co przyciąga szerszenie do domu lub ogrodu?

Szerszenie przyciąga światło, słodkie zapachy oraz łatwy dostęp do kryjówek. Mogą je wabić owoce, napoje, resztki jedzenia, a także nieosłonięte szczeliny w budynkach.

Czy sztuczne atrapy gniazd naprawdę odstraszają szerszenie?

Częściowo tak. Szerszenie unikają zakładania gniazd w miejscach, gdzie inne kolonie są już obecne. Atrapy mogą więc zadziałać prewencyjnie, ale ich skuteczność jest ograniczona i nie gwarantuje pełnej ochrony.

Czy hałas, np. kosiarka lub głośna muzyka, może sprowokować szerszenie do ataku?

Sam hałas zwykle nie stanowi problemu, o ile nie odbywa się w bezpośrednim sąsiedztwie gniazda. Jednak intensywne drgania czy wibracje w pobliżu gniazda (np. koszenie trawy tuż obok) mogą zostać uznane przez owady za zagrożenie i sprowokować je do obrony.

Jak bezpiecznie zachować się, gdy spotkam pojedynczego szerszenia?

Najlepiej zachować spokój i nie wykonywać gwałtownych ruchów. Szerszenie zazwyczaj nie interesują się człowiekiem, jeśli nie czują się zagrożone. Po krótkim czasie same odlecą w poszukiwaniu pokarmu.

Bibliografia

1. https://witek.pl/blog/jak-odstraszyc-szerszenie-z-ogrodu-i-dzialki-skuteczne-sposoby-na-szerszenie.html
2. https://protect24h.pl/jak-pozbyc-sie-szerszeni-i-zapobiegac-ich-pojawianiu-sie-w-domu-i-ogrodzie/
3. https://insektstop.pl/jak-pozbyc-sie-szerszeni-z-domu-lub-ogrodu-co-z-gniazdem-na-poddaszu/
4. https://poradniklowiecki.pl/jak-wygladaja-gniazda-os-i-jak-je-rozpoznac/
5. https://www.target.com.pl/porady-i-inspiracje/poradniki/dbamy-i-pielegnujemy-ogrod/jak-pozbyc-sie-szerszeni–6-sposobow-/
6. https://www.e-zikoapteka.pl/artykuly/uzadlenie-szerszenia-jak-wyglada-i-co-robic.html
7. https://www.gov.pl/web/kmpsp-torun/zanim-wezwiesz-straz-pozarna-do-os-i-szerszeni